Küresel jeopolitik gelişmelerin küresel bir enerji krizini tetiklemesi, yenilenebilir enerjinin gelişim sürecinde ivmeyi artırdı. Güneş, rüzgâr, nükleer enerji, hidrojen, elektrikli arabalar... Her alanda hızlı gelişmeler oluyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA); yeni bir enerji sisteminin “temiz enerji sistemi”nin doğmakta olduğuna işaret ediyor. 

Gelişime ilişkin rakamlar her yıl daha da artıyor. IEA Yenilenebilir Enerji Raporu’na göre; yenilenebilir enerji 2025’te kömürü geride bırakarak en büyük elektrik üretim kaynağı olma yolunda. Bununla birlikte, rüzgâr ve güneş (PV) enerjisinden üretilen elektrik, 2027’ye kadar ikiye katlanarak dünya elektriğinin yüzde 20’sini sağlayacak.    

Bunu sağlayan -belki de- en önemli faktör, jeopolitik gelişmeler ve iklim değişikliğiyle mücadelenin de ötesinde, daha pragmatik bir neden: Teknolojinin gelişmesiyle düşen maliyetler ve bunun doğal sonucu olan kârlılık faktörü. Yenilenebilir enerjiden elektrik üretimi, ülkelerin çoğu için artık en düşük maliyetli yatırım. Bu nedenle, geçen yıl dünyada kurulan elektrik santrallarının yüzde 60’a yakını güneş, yüzde 30’a yakını rüzgâr enerji santrallarıydı. Yani neredeyse tamamı yenilenebilir enerji. IEA verilerine göre; güneş enerjisi liderliğe devam ediyor. 2023’te, küresel yenilenebilir enerji kapasitesindeki artışın üçte ikisi güneşten gelecek. Rüzgârda ise gidişat, yüzde 70 artışla 107 GW kapasite devreye girecek bir rekor yılı. 

Temiz enerjiye geçiş hızlanırken küresel ölçekte yatırımlar da bu alanlara kayıyor. Yeni yayımlanan Dünya Enerji Yatırımları Raporu’na göre; bu yıl ilk kez, yenilenebilir enerji yatırımları, fosil yakıtlara yapılan yatırımları geçecek. 2023’te, temiz enerji başlığı altında çeşitli alanlarda (yenilenebilir enerji, nükleer, şebekeler, enerji depolama, düşük emisyonlu yakıtlar, verimlilik geliştirmeleri ve elektrifikasyon) 1.7 trilyon dolar tutarında yatırım yapılması bekleniyor. 1 trilyon dolardan biraz daha fazlası ise fosil yakıt yatırımlarına gidecek. Toplama baktığımızda, 2023’te, 2.8 trilyon dolar hacminde enerji yatırımı gerçekleşecek. Beş yıl önce, temiz enerji ve fosil yakıtlara yapılan yatırım miktarı birbirine eşitti. Dolayısıyla, yenilenebilir enerji yatırımlarında ciddi artış görülüyor. Güneş parlayan bir yıldız; güneş enerjisine 2023 için öngörülen yatırım miktarı 382 milyar dolar, petrol üretimi için öngörülen ise 370 milyar dolar. 

Geçen mayıs ayında Japonya’da düzenlenen G7 Zirvesi’nde de temiz enerji dönüşümünü destekleyen mesajlar öne çıktı. Zirvede, en geç 2050’ye kadar net sıfır emisyona ulaşmaya yönelik temiz enerji dönüşümünü uluslararası ortaklarla birlikte hızlandırma ve enerji sistemlerini dönüştürme ihtiyacı vurgusu yapıldı. 

DR. MEHMET DOĞAN ÜÇOK

ENERJİ UZMANI